داوری مقاله در مجله از زمان انتشار اولین مجلات علمی در بیش از ۳۰۰ سال پیش، بخشی رسمی از ارتباطات علمی بوده است. تصور می‌شود مجله تبادلات فلسفی در جامعه سلطنتی در لندن با نام انگلیسی The Philosophical Transactions of the Royal Society اولین مجله‌ای است که روند داوری مقاله در مجله را رسمیت بخشید.
داوری مقالات به اعتبار پژوهش کمک میکند، روشی را ایجاد میکند که با استفاده از آن می‌توان مقاله را ارزیابی کرد و ارتباطات بین پژوهشگران در جوامع تحقیقاتی را افزایش می‌دهد. با وجود انتقادات، داوری مقاله هنوز تنها روشی است که برای ارزیابی اعتبار تحقیقات مورد استفاده قرار می‌گیرد. هفت نوع معمول و مرسوم داوری مقاله در مجله وجود دارند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، پس با نارون ژورنال همراه باشید.
هفت نوع فرآیند داوری مقاله در مجله
۱- داوری یک طرف کور
در روند داوری یک طرف کور، اسامی داوران از نویسنده پنهان می‌شود. این روش سنتی داوری است و رایج‌ترین نوع داوری مقاله در مجله در حال حاضر به شمار می‌رود. ناشناس بودن داور باعث می‌شود که او تصمیماتی بی‌طرفانه بگیرد و همچنین موجب تحت تأثیر قرار گرفتن داوران به وسیله نویسندگان نخواهند گردید. ایراد این روش این است که نویسندگان ممکن است نگران باشند که داوران می‌توانند زمان انتشار مقاله را به تأخیر بیاندازند چرا که آن‌ها نویسندگان را می‌شناسند.
۲- داوری دو طرف کور
در داوری دو سو کور، هم اسامی داوران و هم اسامی نویسندگان ناشناس باقی می‌ماند. این نوع داوری فواید ذیل را به دنبال دارد:
- ناشناس بودن نویسنده مانع هر گونه تعصب داور می‌شود، به عنوان مثال بر اساس کشور مبدأ نویسنده یا مباحث مشابه دیگر.
- این روش داوری باعث می‌شود که داوری بر اساس محتوای مقاله باشد نه اعتبار نویسندگان. در برخی مواقع مقالاتی که توسط نویسندگان مشهور و معتبر نوشته می‌شوند به سرعت توسط داوران پذیرش می‌شوند اما در این روش این اتفاق نمی‌افتد.
۳- داوری باز
در این نوع داوری نویسندگان و داوران همدیگر را می‌شناسند. برخی معتقدند که این نوع داوری مقاله در مجله بهترین روش برای جلوگیری از کامنت‌های مخرب، توقف سرقت ادبی، تشویق به داوری صادقانه و بی‌طرفانه و جلوگیری از اعمال نظر شخصی در داوری می‌باشد. برخی دیگر معتقدند که این نوع داوری فرآیندی است که در آن صداقت کمتر نقش دارد چون ممکن است از ترس اینکه نویسندگان در مقالات بعدی تلافی کنند معمولاً داوری جانب‌دارانه‌ای انجام می‌گیرد.
۴- داوری شفاف
اگرچه داوران نقشی اساسی در انشارات آکادمیک دارند، اما سهم آن‌ها اغلب پنهان است. برای این منظور از شیوه‌ای استفاده می‌شود که داور نیز از تولیدات علمی سود ببرد. از مزایای این روش عبارت‌اند از:
- نقش داوران را در فرایند پژوهش تصدیق میکند.
- مقالات منتشر شده را غنی میکند و تجربه خواندن را بهبود می‌بخشد.
۵- داوری مشارکتی
بررسی مشارکتی دارای دو نوع است، یک نوع آن به این صورت است که دو یا چند داور با هم کار می‌کنند تا مقاله را بررسی کنند، نظرات خود را مورد بحث قرار دهند و گزارش یکپارچه ارائه دهند. رویکرد دیگر این است که یک یا چند داور با نویسنده برای بهبود مقاله همکاری کنند تا اینکه به یک استاندارد قابل چاپ برسد.
- این روش می‌تواند نسبت به رویکردهای سنتی‌تر برای داوری، سازنده‌تر و با محدودیت کمتر عمل کند، زیرا موانع را پیش‌روی نویسندگان و داوران را از بین می‌برد.
- خطر از دست دادن مزیت داشتن دو یا چند داور مستقل وجود دارد.
۶- داوری پس از انتشار
با این نوع داوری، گزینه ارزیابی و بازنگری یک مقاله پس از انتشار ادامه می‌یابد. این روش ممکن است به صورت یک صفحه شامل نظرات یا بحث و گفتگو در کنار مقاله منتشر شود.
- این رویکرد نشانگر ماهیت در حال تحول علم است.
- امکان اصلاح یا بهبود مقالات فراهم میکند.
۷- داوری سه طرف کور
در این نوع داوری هم داوران و هم ادیتورهایی که مقاله را بررسی می‌کنند هیچ گونه شناختی از اسم و موسسات علمی نویسندگان ندارند. همچنین، هویت نویسندگان تنها پس از انتشار مقاله آشکار می‌شود. نویسندگان نیز نمی‌توانند ببینند چه کسی این مقاله را بررسی کرده است.
- از مزایای این روش این است که ما اطمینان داریم که داوران و ادیتورها نسبت به هویت نویسندگان تعصب ندارند.
- با این روش می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که مقالات ارزیابی شده فقط بر اساس اهمیت علمی داوری شده است.
جمع بندی مربوط به انواع داوری مقاله در مجله
در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف داوری مقالات در مجلات علمی پرداختیم. اگرچه برخی از این روش‌های داوری جالب به نظر می‌رسند اما بیشتر مجلات از روش یک سویه یا دو سویه کورد استفاده می‌کنند. در صورتی که در زمینه داوری مقالات خود در مجلات علمی یا در زمینه اخذ پذیرش مقاله و چاپ مقاله خود سوالی دارید می‌توانید از مشاوره رایگان نارون ژورنال در این زمینه استفاده نمایید.
ثبت ديدگاه